Ο ρόλος της προσωπικότητας στην επιλογή επαγγέλματος
Είναι ευνόητο πως η επιλογή επαγγέλματος είναι μια από τις πιο σημαντικές επιλογές που θα κληθούμε να κάνουμε στη ζωή μας, καθώς αυτή δεν επηρεάζει μόνο την επαγγελματική πορεία και τη σταδιοδρομία μας, αλλά και την προσωπική μας ευτυχία και ικανοποίηση, αφού παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της καθημερινότητας, των σχέσεων αλλά και γενικότερα του επαγγελματικού και προσωπικού μας βίου. Φυσικά, ένας καταλυτικός παράγοντας σε αυτή μας την απόφαση είναι η προσωπικότητα του κάθε ατόμου, καθώς αυτή καθορίζει τις προτιμήσεις και τις συμπεριφορές του ατόμου, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον εαυτό του και το περιβάλλον του, είτε σε προσωπικό, είτε σε επαγγελματικό επίπεδο.
Ας ξεκινήσουμε όμως από το τι νοείται προσωπικότητα. Προσωπικότητα ορίζεται ένα σύνολο χαρακτηριστικών το οποίο καθορίζει την αντίληψή του ατόμου για τον κόσμο, τον τρόπο λήψης αποφάσεων αλλά και τον τρόπο αλληλεπίδρασης με τους συνανθρώπους του. Ας βασιστούμε, λοιπόν, στην επικρατέστερη θεωρία της προσωπικότητας, αυτή του Big Five, όπως αυτή διατυπώθηκε από τους Robert McCrae και Paul Costa (1992), που κατηγοριοποιεί την ανθρώπινη προσωπικότητα στα “μεγάλα πέντε” χαρακτηριστικά. Αυτά τα τελευταία λοιπόν είναι τα εξής: Εξωστρέφεια (Extroversion), Συναισθηματική Σταθερότητα (Emotional Stability), Δεκτικότητα στην Εμπειρία (Openness to Experience), Ευσυνειδησία (Conscientiousness), Συνεργασιμότητα (Agreeableness), και παίζουν καθοριστικό ρόλο όπως θα δούμε παρακάτω στον επαγγελματικό προσανατολισμό και επιλογή του κάθε ατόμου.
Αναλυτικότερα, τα άτομα με το χαρακτηριστικό της Εξωστρέφειας, έχουν την τάση να επιλέγουν συχνά επαγγέλματα που έχουν έντονο το στοιχείο της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, π.χ. πωλήσεις, διδασκαλία, δημόσιες σχέσεις κλπ. Φυσικά ένα άτομο με κοινωνικές δεξιότητες και έντονη εξωστρέφεια θα μείνει τις περισσότερες φορές μακριά από επαγγέλματα με στοιχεία μοναχικότητας, όπως τεχνική υποστήριξη ή ερευνητικά έργα. Άτομα με έντονο το χαρακτηριστικό της Ευσυνειδησίας τείνουν να είναι περισσότερο οργανωτικά και επιμελή κι έτσι να θέτουν και να επιτυγχάνουν διαρκώς στόχους. Άτομα με αυτό το χαρακτηριστικό έχουν την τάση να ακολουθούν επαγγέλματα που χρήζουν υπευθυνότητας, όπως η ιατρική, η μηχανική ή η λογιστική. Η Δεκτικότητα στην Εμπειρία είναι ένα χαρακτηριστικό που εμφανίζεται σε άτομα που έχουν έντονα στοιχεία δημιουργικότητας και τείνουν να επιλέγουν επαγγέλματα που χρήζουν πρωτοτυπίας και νέων ιδεών, όπως η διαφήμιση, η γραφιστική κλπ. Τα άτομα που διακρίνονται από το στοιχείο της Συναισθηματικής Σταθερότητας είναι σε θέση να διαχειρίζονται με μεγαλύτερη ευκολία και ηρεμία έντονα στρεσογόνες καταστάσεις και προκλήσεις, κάτι που τα καθιστά κατάλληλα για επαγγέλματα που έχουν υψηλά επίπεδα άγχους και πίεσης όπως η διοίκηση, τα οικονομικά, η νομική κλπ. Όσον αφορά το χαρακτηριστικό της Συνεργασιμότητας ανήκει συνήθως σε άτομα που λειτουργούν και αποδίδουν καλύτερα σε επαγγελματικούς χώρους που χρειάζεται το στοιχείο της ομαδικότητας, της αρμονίας και της συνεργασίας, γι’ αυτό και έχουν την τάση να επιλέγουν επαγγέλματα που η αλληλεπίδραση και η ενσυναίσθηση είναι κλειδιά, όπως η εκπαίδευση, η νοσηλευτική, η κοινωνική εργασία κλπ.
Όταν λοιπόν η προσωπικότητα του καθενός ξεχωριστά συνάδει με τα χαρακτηριστικά του επαγγέλματος που επιλέγει, όπως είναι φυσικό οι πιθανότητες για ικανοποίηση μέσω της εργασίας του είναι πολύ μεγαλύτερες. Παραδείγματος χάριν, ένα άτομο τρομερά εξωστρεφές που εργάζεται σε έναν επαγγελματικό κλάδο με έντονη την κοινωνική επαφή είναι πολύ πιθανότερο να βιώνει την επαγγελματική ευτυχία, από ένα άτομο που εργάζεται στον ίδιο κλάδο αλλά είναι εσωστρεφής. Κι εδώ έρχεται να παίξει ρόλο ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού, ο οποίος θα χρησιμοποιήσει ψυχομετρικά εργαλεία προκειμένου να αναλύσει την προσωπικότητα του ατόμου και να το καθοδηγήσει στην ορθή επιλογή επαγγέλματος που θα είναι βασισμένο στις δικές του προσωπικές κλίσεις και στοιχεία προσωπικότητας.
Συμπερασματικά, γίνεται κατανοητό πως ο ρόλος που παίζει η προσωπικότητα και οι κλίσεις στην επιλογή του επαγγέλματος είναι τρομερά καταλυτικός, καθώς μέσω της αυτογνωσίας, της αναγνώρισης των προσωπικών χαρακτηριστικών και το πως γίνεται η σύνδεσή τους με συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους και ρόλους γίνεται δυνατή η εξασφάλιση της επαγγελματικής επιτυχίας και ευτυχίας. Μέσω λοιπόν αυτής της ορθής αντιστοίχισης προσωπικότητας και εργασίας, μπορεί ο καθένας ξεχωριστά να οδηγηθεί σε μια επαγγελματική πορεία που θα διέπεται από ισορροπία, επιτυχία και ικανοποίηση.
Παρασχάκης Πασχάλης, Σύμβουλος Σταδιοδρομίας | EMPLOY EDU Σύμβουλοι Εκπαίδευσης & Σταδιοδρομίας