Η θέση των Ελλήνων επιστημόνων σε παγκόσμιο επίπεδο
Η θέση των Ελλήνων επιστημόνων σε παγκόσμιο επίπεδο
Η Ελλάδα έχει μια πλούσια ιστορία στον τομέα της έρευνας με πολλούς σπουδαίους επιστήμονες που έχουν συμβάλει σημαντικά στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Σύμφωνα με την παρούσα μελέτη που έγινε αποδεκτή προς δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό JOURNAL OF SCIENTOMETRIC RESEARCH, οι Έλληνες διακρίνονται σε ακαδημαϊκές επιδόσεις ιδιαίτερα σε τεχνολογικές επιστήμες, παρόλο που το οικονομικό επίπεδο της χώρας δεν είναι αντίστοιχο με τις υπόλοιπες χώρες που διακρίνονται στην έρευνα. Η συγκεκριμένη μελέτη περιλαμβάνει μάλιστα, την κατανομή των επιστημόνων ανά χώρα και ανά επιστημονικό πεδίο, λαμβάνοντας υπόψη δημογραφικά στοιχεία όπως ο πληθυσμός και το οικονομικό επίπεδο των χωρών.
Όσον αφορά τα δεδομένα στα οποία στηρίζεται η συγκεκριμένη μελέτη έχουν αντληθεί τον Νοέμβριο του 2022 από τη διεθνή βάση ερευνητικών δεδομένων Research.com, ενώ τα πληθυσμιακά δεδομένα και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ , που μετράει το μέσο εισόδημα ανά κάτοικο και συνδέεται με την οικονομική ανάπτυξη των χωρών, έχουν ληφθεί από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για το έτος 2021. Για τις ανάγκες της παρούσας μελέτης υπολογίστηκε η αναλογία των κορυφαίων επιστημόνων στον πληθυσμό της χώρας, ενώ μία χώρα συμμετέχει σε κάποιο επιστημονικό κλάδο αρκεί να έχει τουλάχιστον 5 κορυφαίους επιστήμονες στο κλάδο.
Τα αποτελέσματα της μελέτης επιβεβαιώνουν το πολύ υψηλό επίπεδο της ελληνικής ακαδημαϊκής κοινότητας. Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα βρίσκεται στην 28η θέση παγκοσμίως και στην 18η πανευρωπαϊκά ως προς τον αριθμό των κορυφαίων επιστημόνων στον κόσμο, ενώ αν ληφθεί υπόψιν η αναλογία τους στο πληθυσμό της κάθε χώρας, η Ελλάδα βρίσκεται στην 24η θέση παγκοσμίως και στην 18η στην Ευρώπη. Αυτή τη στιγμή, στην Ελλάδα εργάζονται 421 κορυφαίοι Επιστήμονες, σχεδόν όλοι με εθνικότητα Ελληνική (μόλις τέσσερις δεν έχουν Ελληνική Εθνικότητα), κάτι που στις υπόλοιπες χώρες με υψηλή οικονομική ανάπτυξη δε συμβαίνει, διότι προσελκύουν κορυφαίους επιστήμονες από όλο τον κόσμο. Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί πως οι χώρες που βρίσκονται σε υψηλότερη κατάταξη από την Ελλάδα παρουσιάζουν μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, προσελκύοντας παράλληλα μεγάλο αριθμό επιστημόνων από το εξωτερικό, κάτι που δεν φαίνεται να συμβαίνει εξίσου στην χώρα μας.
Το ελπιδοφόρο για την Ελλάδα είναι πως φαίνεται να διακρίνεται κυρίως σε τεχνολογικούς τομείς, που συνδέονται άμεσα με την 4η βιομηχανική επανάσταση. Ειδικότερα οι κορυφαίοι Έλληνες επιστήμονες προέρχονται κυρίως από τεχνολογικές κλάδους όπως η Μηχανική και Τεχνολογία, Επιστήμη Υπολογιστών, Ιατρική, Χημεία και Περιβαλλοντικές επιστήμες. Σε παγκόσμια κατάταξη, στην Μηχανική και την Τεχνολογία, τις Περιβαλλοντικές Επιστήμες, την Επιστήμη Υπολογιστών και την Ιατρική η χώρα μας κατατάσσεται σε θέσεις από 21η μέχρι και 23η σε παγκόσμιο επίπεδο.
Παρόλα αυτά, το φαινόμενο του brain drain συνεχίζει δυστυχώς, να υφίσταται εξαιτίας της χαμηλότερης οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας με αποτέλεσμα Έλληνες επιστήμονες να εργάζονται στο εξωτερικό. Σύμφωνα με έρευνα, εκτιμάται ότι 1139 κορυφαίοι Έλληνες επιστήμονες εργάζονται στο εξωτερικό σε διάφορα πεδία της επιστήμης. Ο αριθμός αυτός είναι δυόμιση φορές μεγαλύτερος από τον αριθμό των επιστημόνων που εργάζονται στη χώρα μας. Στις ΗΠΑ μάλιστα εργάζονται 609, 35% περισσότεροι από όσους εργάζονται στην Ελλάδα λαμβάνοντας υπόψην 24 συνολικά επιστημονικά πεδία. Αθροίζοντας λοιπόν τα στοιχεία της Ελλάδας με τους Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού, η χώρα θα βρισκόταν στην 12η θέση παγκοσμίως και στη 8η στην Ευρώπη σε αναλογία επιστημόνων ανά εκατομμύριο πληθυσμού προσεγγίζοντας τους 150 κορυφαίους επιστήμονες ανά εκατομμύριο πληθυσμού.
Αναλύοντας την κατάταξη των χωρών ανά επιστημονικό κλάδο σε αναλογία επιστημόνων ανά εκατομμύριο πληθυσμού σύμφωνα με το Σχήμα 8, η εθνικότητα Έλληνες είναι σε παγκόσμιο επίπεδο στις 10 πρώτες θέσεις σε 10 επιστημονικούς κλάδους. Αναλυτικά σε παγκόσμιο επίπεδο, η εθνικότητα Έλληνες είναι στην πρώτη θέση παγκοσμίως στη Μηχανική και Τεχνολογία, στην δεύτερη θέση παγκοσμίως στους κλάδους της Επιστήμη Υπολογιστών, των Ηλεκτρονικών και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και των Μηχανολόγων και Αεροδιαστημική Μηχανική. Ακολούθως, οι Έλληνες επιστήμονες βρίσκονται στην πέμπτη θέση παγκοσμίως στα Μαθηματικά, στην έκτη θέση στα Οικονομικά και Χρηματοοικονομικά και στη Φυσική και στην όγδοη θέση στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, Χημεία και στην Επιστήμη Υλικών.
Επιπλέον, στην Ελλάδα εργάζονται περισσότεροι κορυφαίοι επιστήμονες σε σχέση με το εξωτερικό μόνο στις Περιβαλλοντικές επιστήμες με ποσοστό 55%. Στις παρακάτω τρεις κατηγορίες επιστήμης το ποσοστό των Ελλήνων που εργάζονται στο εξωτερικό ξεπερνάει το 90%. Στη Νομική και Πολιτική Επιστήμη και οι 9 κορυφαίοι Έλληνες επιστήμονες εργάζονται στο εξωτερικό, στις Νευροεπιστήμες από τους 41 κορυφαίους Έλληνες επιστήμονες, οι 39 εργάζονται στο εξωτερικό που αντιστοιχεί στο 95% και τέλος, στα Οικονομικά και Χρηματοοικονομικά, το ποσοστό των κορυφαίων Ελλήνων επιστημόνων που εργάζονται στο εξωτερικό φτάνει το 91%.
Σε κάθε περίπτωση, λαμβάνοντας υπόψη το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό και ιδιαίτερα τους Έλληνες που εργάζονται στο εξωτερικό η χώρα μας φαίνεται πως έχει τις προϋποθέσεις να προσεγγίσει την οικονομική ανάπτυξη των υπόλοιπων χωρών. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι υπάρχει πολύ σημαντικό επιστημονικό δυναμικό που θα μπορούσε να επιστρέψει στην Ελλάδα από τους περίπου 30.000 Έλληνες επιστήμονες που εργάζονται στο εξωτερικό, αρκεί να τους δοθούν ουσιαστικά κίνητρα και αυτό θα πρέπει να αποτελέσει οπωσδήποτε την προτεραιότητα της εθνικής στρατηγικής στα θέματα παιδείας, έρευνας και οικονομικής ανάπτυξης.
Επιμέλεια: Λάζαρος Παπαδόπουλος, Σύμβουλος Σπουδών | EMPLOY EDU Σύμβουλοι Εκπαίδευσης & Σταδιοδρομίας