Πώς Θα Διάλεγες Σπουδές και Καριέρα Χωρίς τις Πανελλήνιες;

Οι Πανελλήνιες εξετάσεις αποτελούν εδώ και δεκαετίες τον βασικό μηχανισμό εισαγωγής στα ελληνικά πανεπιστήμια. Για πολλούς μαθητές, είναι ένας καθοριστικός σταθμός στη ζωή τους, αλλά και πηγή άγχους και πίεσης. Το γεγονός ότι μέσα σε λίγες ώρες εξετάσεων κρίνεται η ακαδημαϊκή τους πορεία συχνά δημιουργεί συνθήκες εξουθενωτικής προετοιμασίας, επηρεάζοντας τη μαθησιακή εμπειρία και την ψυχική υγεία των νέων.

Τι θα μπορούσε να συμβεί, όμως, αν αυτό το σύστημα δεν υπήρχε; Η επιλογή σπουδών και καριέρας θα γινόταν πιο συνειδητά, χωρίς το άγχος των εξετάσεων; Και ποιες θα ήταν οι εναλλακτικές μέθοδοι αξιολόγησης και καθοδήγησης των μαθητών προς τις επαγγελματικές τους επιλογές;

Η Σημασία του Επαγγελματικού Προσανατολισμού:
Χωρίς τις Πανελλήνιες, η σημασία του επαγγελματικού προσανατολισμού θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη. Οι μαθητές θα είχαν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν τις κλίσεις τους μέσα από δομημένη καθοδήγηση, ψυχομετρικά τεστ, βιωματικές εμπειρίες και αλληλεπίδραση με επαγγελματίες διαφόρων κλάδων. Τα ενδιαφέροντα, αλλά και τα γνωρίσματα του κάθε μαθητή θα ήταν το κέντρο της προσοχής, χωρίς την παρεμβολή μαθημάτων και εξετάσεων. 

Η σημερινή εκπαιδευτική διαδικασία δίνει έμφαση στην αποστήθιση και την προετοιμασία για τις εξετάσεις, συχνά παραμελώντας την ουσιαστική διερεύνηση των ενδιαφερόντων των μαθητών. Σε ένα σύστημα χωρίς Πανελλήνιες, η έμφαση καλό θα ήταν να δοθεί στη δημιουργία μηχανισμών που θα βοηθούν τους νέους να κατανοήσουν τις ικανότητές τους και να επιλέξουν μια πορεία που να τους ταιριάζει πραγματικά.

Αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας όλων μας, έχει καταστεί η χρήση του κινητού τηλεφώνου, επηρεάζοντας αρκετούς τομείς της ζωής μας, ανεξαρτήτως της ηλικίας στην οποία βρισκόμαστε. Τα παιδιά κατέχουν πλέον στα χέρια τους μια υπερδύναμη, αυτή της εύκολα προσβάσιμης πληροφορίας μέσα από το κινητό τους τηλέφωνο. Στην εποχή μας, όπου η τεχνολογία προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες, τα κινητά τηλέφωνα συχνά κατηγορούνται ότι στερούν από τους μαθητές – μεταξύ άλλων – και την ακαδημαϊκή τους επιτυχία, ενώ δεν είναι λίγοι και αυτοί οι οποίοι βρίσκονται απέναντι υποστηρίζοντας ότι μπορούν να λειτουργήσουν ως χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία, εφόσον η χρήση τους είναι η ενδεδειγμένη.

Εναλλακτικά Κριτήρια Εισαγωγής στα Πανεπιστήμια:
Σε πολλές χώρες, η εισαγωγή στα πανεπιστήμια δεν βασίζεται σε έναν κεντρικό διαγωνισμό, όπως οι Πανελλήνιες, αλλά σε συνδυασμό παραγόντων, όπως η συνολική σχολική επίδοση, οι προσωπικές δηλώσεις ενδιαφέροντος, οι συνεντεύξεις με καθηγητές, τα δείγματα εργασιών και η συμμετοχή σε εξωσχολικές δραστηριότητες.

Ένα τέτοιο σύστημα αν εφαρμοστεί και στην Ελλάδα, θα επέτρεπε στους μαθητές να αξιολογούνται πιο ολιστικά και όχι μόνο μέσα από μια εξέταση υψηλής πίεσης. Επιπλέον, θα ενίσχυε τη σημασία της συνεχούς προσπάθειας κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων, αντί να επικεντρώνει όλη την προσοχή στη μία και μοναδική στιγμή των εξετάσεων.

Αναζήτηση του Κατάλληλου Κλάδου:
Ένα ακόμα θετικό στοιχείο ενός εκπαιδευτικού συστήματος χωρίς Πανελλήνιες θα ήταν η δυνατότητα για περισσότερη εξερεύνηση και δοκιμή διαφορετικών κλάδων πριν την τελική επιλογή σπουδών.

Σήμερα, πολλοί μαθητές καλούνται να επιλέξουν το επιστημονικό πεδίο τους σε ηλικία 15-16 ετών, χωρίς να έχουν σαφή εικόνα για το τι σημαίνει η κάθε επιλογή σε επαγγελματικό επίπεδο. Αν υπήρχε μεγαλύτερη ευελιξία, οι μαθητές θα μπορούσαν να παρακολουθήσουν μαθήματα από διαφορετικούς τομείς, να συμμετάσχουν σε προγράμματα πρακτικής άσκησης και να αποκτήσουν μια πιο ρεαλιστική εικόνα του τι σημαίνει κάθε επάγγελμα πριν δεσμευτούν σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Εναλλακτικές Διαδρομές Καριέρας:
Ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα είναι η κοινωνική αντίληψη ότι η επιτυχία περνά αποκλειστικά μέσα από τις πανεπιστημιακές σπουδές. Σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία, η επιχειρηματικότητα και οι πρακτικές δεξιότητες γίνονται ολοένα και πιο σημαντικές, η απουσία των Πανελληνίων θα μπορούσε να δώσει μεγαλύτερη αξία και σε άλλες μορφές εκπαίδευσης.
Η τεχνική εκπαίδευση, οι επαγγελματικές σχολές, η αυτοδίδακτη γνώση και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχουν, πλέον, εξελιχθεί και μπορούν να προσφέρουν εξίσου επιτυχημένες επαγγελματικές διαδρομές. Αν η ελληνική κοινωνία ήθελε να αποδεχτεί περισσότερο αυτές τις εναλλακτικές, οι μαθητές δεν θα ένιωθαν ότι η αποτυχία στις Πανελλήνιες σημαίνει το τέλος των ευκαιριών τους.

Ευέλικτη Εκπαίδευση για το Μέλλον:
Η εκπαίδευση του μέλλοντος θα ήταν ιδανικό να είναι πιο ευέλικτη και προσαρμοσμένη στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. Αντί για ένα μοντέλο που βασίζεται αποκλειστικά στις εξετάσεις, γιατί να μη να εφαρμοστεί ένα σύστημα που ενθαρρύνει τη διαρκή μάθηση, την πρακτική εφαρμογή των γνώσεων και την καλλιέργεια δεξιοτήτων όπως η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα και η προσαρμοστικότητα;
Αν, όντως, οι Πανελλήνιες δεν υπήρχαν, η επιτυχία των μαθητών δεν θα εξαρτιόταν από μια στιγμή επίδοσης, αλλά από τη συνολική τους πορεία, τις επιλογές τους και τη διαρκή τους εξέλιξη.

Πρόκληση για το Εκπαιδευτικό Σύστημα:
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι μόνο «Τι θα έκανες αν δεν υπήρχαν Πανελλήνιες;», αλλά «Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα προετοιμάζει τους νέους για ένα μέλλον γεμάτο επιλογές;». Ίσως, η απάντηση βρίσκεται στην ανάγκη για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που ενισχύει την κριτική σκέψη, την ερευνητική διάθεση και την προσαρμοστικότητα, δίνοντας στους νέους τα εργαλεία να διαμορφώσουν οι ίδιοι το μέλλον τους.

Όπως θα έλεγε  ο Ralph Waldo Emerson:  “Μην ακολουθείς εκεί όπου μπορεί να οδηγεί το μονοπάτι. Πήγαινε εκεί όπου δεν υπάρχει μονοπάτι και άφησε το δικό σου ίχνος.”

Η επιτυχία δεν καθορίζεται από ένα εξεταστικό σύστημα, αλλά από τη διάθεση να χαράξει κανείς τη δική του πορεία, βασισμένος στις πραγματικές του δυνατότητες και φιλοδοξίες.

Παρασχάκης Πασχάλης, Σύμβουλος Σταδιοδρομίας | EMPLOY EDU Σύμβουλοι Εκπαίδευσης και Σταδιοδρομίας.