Πανελλήνιες 2025: Κινητό τηλέφωνο και διάβασμα

Η χρήση του κινητού τηλεφώνου έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας, επηρεάζοντας πολλούς τομείς της ζωής μας, ανεξάρτητα από την ηλικία. Τα παιδιά έχουν πλέον στα χέρια τους ένα εργαλείο που τους παρέχει απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορίες, αλλά παράλληλα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη συγκέντρωση και την αποδοτικότητά τους στη μελέτη.

Η Μαρία Κουμανδέρη, Σύμβουλος Σταδιοδρομίας EMPLOY EDU|Σύμβουλοι Εκπαίδευσης και Σταδιοδρομίας αναλύει αποκλειστικά  iPaidia.gr τη διττή φύση της χρήσης του κινητού από τους μαθητές, επισημαίνοντας τόσο τους κινδύνους όσο και τις δυνατότητες που προσφέρει ως εργαλείο εκπαίδευσης. Πώς μπορεί, λοιπόν, το κινητό τηλέφωνο να επηρεάσει την ακαδημαϊκή επιτυχία των μαθητών; Από την αποσπασματική προσοχή και τη μείωση της μνήμης μέχρι τη διαταραχή του ύπνου, η αλόγιστη χρήση του μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά στη διαδικασία της μάθησης.

Ωστόσο, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, μπορεί να γίνει πολύτιμος σύμμαχος στη μελέτη, βοηθώντας στην οργάνωση του διαβάσματος και την πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό. Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς μπορεί να επιτευχθεί η σωστή ισορροπία, ώστε η τεχνολογία να λειτουργήσει προς όφελος των μαθητών αντί να αποτελεί εμπόδιο στην ακαδημαϊκή τους πορεία.

Αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας όλων μας, έχει καταστεί η χρήση του κινητού τηλεφώνου, επηρεάζοντας αρκετούς τομείς της ζωής μας, ανεξαρτήτως της ηλικίας στην οποία βρισκόμαστε. Τα παιδιά κατέχουν πλέον στα χέρια τους μια υπερδύναμη, αυτή της εύκολα προσβάσιμης πληροφορίας μέσα από το κινητό τους τηλέφωνο. Στην εποχή μας, όπου η τεχνολογία προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες, τα κινητά τηλέφωνα συχνά κατηγορούνται ότι στερούν από τους μαθητές – μεταξύ άλλων – και την ακαδημαϊκή τους επιτυχία, ενώ δεν είναι λίγοι και αυτοί οι οποίοι βρίσκονται απέναντι υποστηρίζοντας ότι μπορούν να λειτουργήσουν ως χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία, εφόσον η χρήση τους είναι η ενδεδειγμένη.

Οι μαθητές έχουν άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες κάθε είδους μέσω του διαδικτύου, στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, σε ηλεκτρονικά παιχνίδια και πλατφόρμες και η συνεχής ενασχόληση τους με αυτά, ενδεχομένως να περιορίσει την συγκέντρωση και την αποδοτικότητα τους κατά τη διάρκεια του διαβάσματος τους. Είναι σημαντικό λοιπόν, να κατανοήσουμε ότι η χρήση του κινητού τηλεφώνου επηρεάζει την μελέτη των παιδιών, ώστε να βρεθεί η σωστή ισορροπία μεταξύ τεχνολογίας και αποτελεσματικής μάθησης. Τι μπορεί λοιπόν να προκαλέσει η αλόγιστη χρήση του κινητού τηλεφώνου;

Αρχικά, να περιορίσει την συγκέντρωση και να προκαλέσει την διάσπαση της προσοχής των μαθητών από τις καθημερινές τους υποχρεώσεις. Τα συνεχόμενα μηνύματα και οι ειδοποιήσεις που προέρχονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακόμη και τα βίντεο που προβάλλονται στις διάφορες πλατφόρμες κατά την διάρκεια της μελέτης, αποσπούν τους μαθητές από την επιθυμητή συγκέντρωση. Η λύση είναι το κινητό τηλέφωνο, το οποίο θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους κλέφτες χρόνου, να βρίσκεται έξω από το δωμάτιο κατά την διάρκεια της μελέτης αλλά και σε λειτουργία πτήσης, για να μην αποσπά την προσοχή των παιδιών. Έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και η απλή παρουσία του κινητού τηλεφώνου στο γραφείο του/της μαθητή/τριας, μειώνει την ικανότητα συγκέντρωσης καθώς ο εγκέφαλος βρίσκεται συνέχεια εν αναμονή νέων ερεθισμάτων. Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και ο εθισμός που παρουσιάζει ένα ποσοστό μαθητών στο συνεχή έλεγχο των κινητών τους τηλεφώνων. Δυστυχώς, η πολυδιεργασία (multitasking) που αφορά την ταυτόχρονη χρήση του κινητού τηλεφώνου παράλληλα με το διάβασμα τους, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την αποδοτικότητα, καθώς ο εγκέφαλος δεν έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται εξίσου ποιοτικά πολλές πληροφορίες.

Επιπρόσθετα, η υπέρμετρη χρήση του κινητού τηλεφώνου επηρεάζει την μνήμη και την κατανόηση των νοημάτων που συμβάλλουν καθοριστικά στην επίτευξη της αποτελεσματικής μάθησης. Όταν οι μαθητές χρησιμοποιούν το κινητό τους τηλέφωνο κατά τη διάρκεια του διαβάσματος τους, η συγκέντρωση τους διακόπτεται, με αποτέλεσμα να επέρχεται και η περιορισμένη δυνατότητα απομνημόνευσης. Η μνήμη λειτουργεί καλύτερα όταν υπάρχει συνεχής ροή πληροφοριών, χωρίς διακοπές γι αυτό και η αποσπασματική μάθηση που επιτυγχάνεται μέσω της χρήσης του κινητού τηλεφώνου κατά τη διάρκεια του διαβάσματος, δεν επιτρέπει την αποθήκευση γνώσεων στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Γι αυτόν τον λόγο, καλό θα ήταν οι μαθητές να βάζουν έναν ημερήσιο χρονικό περιορισμό για την χρήση του κινητού τους τηλεφώνου και να μένουν πιστοί σε αυτό.

Μια ακόμη σημαντική επίπτωση της πολύωρης χρήσης του κινητού τηλεφώνου από τους μαθητές ταυτόχρονα με το διάβασμα τους, είναι η διαταραχή στον ύπνο και κατ’ επέκταση η μειωμένη απόδοση που αυτή επιφέρει. Είναι γνωστό ότι, η πλειονότητα των μαθητών/τριών χρησιμοποιεί το κινητό της τηλέφωνο μέχρι αργά το βράδυ, είτε για να χαλαρώσει, είτε για να διασκεδάσει ακόμη και για να επικοινωνήσει με τους φίλους της. Τα πολλά ερεθίσματα λίγο πριν την ώρα του ύπνου, έχουν σαν αποτέλεσμα όχι μόνο τις λίγες ώρες ξεκούρασης αλλά και την κακή ποιότητα ύπνου, την κούραση κατά την διάρκεια της ημέρας και φυσικά την μειωμένη απόδοση κατά τη διάρκεια του διαβάσματος και της συγκέντρωσης στο σχολείο. Χρειάζεται, λοιπόν, κατά τη διάρκεια της νύχτας το κινητό τηλέφωνο να βρίσκεται απομακρυσμένο από το κρεβάτι των μαθητών, ώστε ο εγκέφαλος τους να ξεκουράζεται πραγματικά.

Ωστόσο η χρήση του κινητού τηλεφώνου δεν θα πρέπει να δαιμονοποιείται από κανέναν. Κανείς δεν υποστηρίζει ότι τα παιδιά θα πρέπει να αποκοπούν από το συγκεκριμένο μέσο που τους δίνει όχι μόνο την δυνατότητα να επικοινωνήσουν και να κοινωνικοποιηθούν, αλλά ταυτόχρονα καθίσταται και ένα σημαντικό εργαλείο μάθησης. Υπάρχουν πολλές εφαρμογές που βοηθούν τους μαθητές να οργανώσουν καλύτερα το διάβασμα τους, να κρατάνε σημειώσεις και να έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό από πολλές και διαφορετικές πηγές. Ο Αριστοτέλης υποστήριξε πως η κατάκτηση της αρετής επιτυγχάνεται μόνο μέσω της μεσότητας. Ούτε η έλλειψη αλλά ούτε και η υπερβολή στη χρήση των κινητών τηλεφώνων κατά τη διάρκεια της μελέτης των μαθητών/τριών, είναι ενδεδειγμένα για την επίτευξη της επιθυμητής επιτυχίας τους. Για να μπορεί όμως το κινητό τηλέφωνο να εξελιχθεί σε ένα χρήσιμο και ευέλικτο εργαλείο μάθησης, η λύση είναι η αυτοπειθαρχία και η εσωτερική ισορροπία των μαθητών, ώστε αυτό να καταστεί αρωγός της γνώσης και όχι εμπόδιο της.

Κουμανδέρη Μαρία, Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού | EMPLOY EDU Σύμβουλοι Εκπαίδευσης & Σταδιοδρομίας για το iPaidia.gr